พรรณไม้ภายในอุทยานหลวงราชพฤกษ์

ชื่อไทย :

กันเกรา

ชื่อท้องถิ่น :

ตำเสา(ใต้,ระนอง)/ ทำเสา(ใต้)/ มันปลา(เชียงใหม่,เหนือ)

ชื่อสามัญ :

Anan/ Tembusu/ Ironwood

ชื่อวิทยาศาสตร์ :

Fagraea fragrans Roxb.

ชื่อวงศ์ :

LOGANIACEAE

ลักษณะวิสัย :

ไม้ยืนต้น

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :

ลำต้น :
ไม้ต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูงประมาณ 25 เมตร ไม่ผลัดใบ เรือนยอดรูปสามเหลี่ยมหรือกลมทึบ เปลือกสีน้ำตาลเข้มแตกเป็นร่องลึกไม่เป็นระเบียบ

ใบ :
เดี่ยว เรียงตรงกันข้าม ใบรูปรีแกมรูปขอบขนาน กว้าง 2.5-3.5 ซม. ยาว 8-11 ซม. ปลายใบแหลม โคนใบแหลม ใบหนาคล้ายหนังสีเขียวเข้มเป็นมัน ขอบใบเรียบ เส้นแขนงใบข้างละ 6-10 เส้น ก้านใบยาว 0.6-1.8 ซม. มีหูใบระหว่างก้านใบคล้ายรูปถ้วยเล็กๆ

ดอก :
ออกเป็นช่อแบบช่อแยกแขนงหนาแน่นที่ซอกใบใกล้ปลายกิ่งและปลายกิ่ง ดอกย่อยจำนวนมาก สีขาวแล้วเปลี่ยนเป็นสีเหลืองเมื่อใกล้จะร่วง กลีบเลี้ยงและกลีบดอก โคนเชื่อมติดกันเป็นรูปแจกันทรงสูงปลายแยก 5 แฉก เกสรเพศผู้ 5 อัน ยาว 1.8 – 2.3 เซนติเมตร ยื่นพ้อปากหลอดกลีบดอก เกสรเพศเมีย รังไข่เหนือวงกลีบ มี 2 ช่อง ยอดเกสรเพศเมียบวมพองคล้ายหมวกเห็ด ยื่นพ้นปากหลอดกลีบดอกดอกบานเต็มที่กว้าง 1.5-2.2 ซม. มีกลิ่นหอมแรง

ผล :
ผลแบบผลมีเนื้อหลายเมล็ด รูปกลม ขนาด 5-8 มม. ปลายผลมีติ่งแหลมสั้นๆ ผลอ่อนสีส้ม เมื่อแก่เต็มที่เปลี่ยนเป็นแดงเลือดนก มีรสขม เมล็ด จำนวนมาก ขนาดเล็ก สีน้ำตาลไหม้

ระยะติดดอก - ผล :

เริ่มติดดอก :

เมษายน

สิ้นสุดระยะติดดอก :

พฤษภาคม

เริ่มติดผล :

มิถุนายน

สิ้นสุดระยะติดผล :

สิงหาคม

สภาพทางนิเวศวิทยา :

นิเวศวิทยา ป่าบึงน้ำจืดและที่ต่ำชื้นแฉะใกล้น้ำ

ถิ่นกำเนิด

การกระจายพันธุ์ ภูมิภาคอินโดจีน มาเลเชีย อินโดนีเซียและฟิลิปปินส์

การใช้งานด้านภูมิทัศน์ เป็นไม้ดอกหอม ควรปลูกทั่วไปเพราะทนต่อสภาพน้ำท่วม ทรงพุ่มสวยงามเหมือนอยู่ในที่แห้งแล้งทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

การปลูกและการขยายพันธุ์ :

สภาพดินแทบทุกชนิด แสงแดดจัด ชอบขึ้นตามที่ชื้นแฉะ

โดยการเพาะเมล็ด

รายละเอียดการใช้ประโยชน์ :

- ใบ เป็นยาแก้ไข้จับสั่น บำรุงธาตุ แก้หืด รักษาโรคผิวหนังพุพอง

- แก่น มีรสมันฝาดขม แก้ไข้จับสั่น หืดไอ แก้ริดสีดวง แก้ท้องมาน แก้ลงท้อง มูกเลือด แก้แน่นอก โลหิตพิการ ขับลม แก้ปวดแสบปวดร้อนตามผิวหนังและร่างกาย บำรุงร่างกาย บำรุงธาตุ เป็นยาอายุวัฒนะ …[1]

- ปลูกเป็นไม้ประดับ ไม้ให้ร่ม เนื่องจากดอกมีกลิ่นหอม ชาวบ้านในภาคตะวันออกเฉียงเหนือนิยมเก็บช่อดอกมากำบูชาพระ

- เนื้อไม้นิยมใช้ทำเสาบ้านหมอนรางรถไฟ เครื่องเรือน

- ผลรสฝาดขม ใช้เป็นยาบำรุงธาตุ แก้ไข้จับสั่น หืด ไอ ริดสีดวง ท้องมาน แน่นหน้าอก ลงท้อง เป็นมูกเลือด แก้พิษฝีกาฬ บำรุงม้าม แก้เลือดลมพิการ เป็นยาอายุวัฒนะ เปลือกบำรุงโลหิต ผิวหนังพุพอง ปวดแสบปวดร้อน... [2]

- ไม้ใช้ในการก่อสร้างบ้านเรือน ทำหีบจำปาใส่ศพ ทำกระดูกงูโครงเรือ เสากระโดงเรือ ใช้เข้ายา บำรุงธาตุ แก้ไข้จับสั่น เปลือกบำรุงโลหิต ผิวหนังพุพอง ปวดแสบปวดร้อน... [3]

แหล่งอ้างอิง :

[1] คณะกรรมการวิชาการดำเนินงานส่วนสวนสมุนไพรพืชสวนโลก. 2549. สวนสมุนไพรในงานมหกรรมพืชสวนโลก 2549. Herbal Garden in Royal Flora Expo 2006. บริษัท สามเจริญพาณิชย์(กรุงเทพฯ) จำกัด. [2] มูลนิธิสวนหลวง ร. ๙. 2547. ไม้นามตามถิ่น. พิมพ์ครั้งที่ 1. อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง จำกัด. กรุงเทพมหานคร. [3] เอื้อมพร วีสมหมาย และปณิธาน แก้วดวงเทียน. 2552. ไม้ป่ายืนต้นของไทย 1. พิมพ์ครั้งที่ 2. เอช เอ็น กรุ๊ป จำกัด. กรุงเทพมหานคร. [4] ต้นไม้และดอกไม้ประจำจังหวัด http://www.panmai.com/ 23082553

ประเภทของการใช้ประโยชน์ :

ไม้ยืนต้น

พืชสมุนไพร

ที่อยู่ :

หมายเหตุ :

ต้นไม้ประจำจังหวัดนครพนม

ดอกไม้ประจำจังหวัดนครพนม , สุรินทร์

ดอกไม้ประจำมหาวิทยาลัยอุบลราชธานี

รูปพรรณไม้ :